Posted by یکی ازآیین های کهن باستانی جشن نوروز یا آغاز سال نو می باشد که با اولین روز بهار آغاز می شود و یکماه به طول می انجامید و امروزه تا 13 روز ادامه دارد .
نوروز روز تازه و نو در پهلوی به آن NK-ROCK-ROCH و معرب “نوک روز” پهلوی است زرتشتیان به آن JASHNE NOWROZ ؛ JASHNE NOWRUJ یا SOLENU (سل نو) میگویند.
نوروز از آیین های بسیار کهن است که برخاسته از اسطوره های محلی و بومی در بخشهای مختلف پارس و آسیای صغیر متداول بوده است .
در آثارالباقیه (ص 216) در اینباره آمده است :
” برخی از دانشوران ایرانی گفته اند که علت نوروز نامیدن این روز؛ آن بوده که صابئیان به روزگار طهمورث ظهور کردند و چون جمشید به پادشاهی رسید دین را تازه کرد و به پاس این کارچنین نام گرفت و نوروز روزی نو بود که به عید بدل گشت .اگر چه پیش از وی نیز آنرا گرامی میداشته اند . باز در علت عید شدن این روز گفته اند که چون جمشید گردونه ساخت و در آن نشست و جنیان و شیاطین او را از راه هوا یک روزه از دماوند به بابل بردند,مردمان با دیدن این کار شگفت انگیز در این روز آن را جشن گرفتند و برای آن که خود را به او مانند کنند سوار تاب ها شدند و برخی آورده اند که جم پیوسته از شهر های می گشت و چون خواست به آذربایجان در آید بر تختی زرین نشست و مردمان او را دیدند در چشم شان بزرگ نمودار شد و به او شادمان شدند و آن روز را جشن گرفتند.”
حکیم ابو القاسم فردوسی در شاهنامه چنین سروده است:
…به فر کیانی یکی تخت ساخت
چه مایه بدو گوهر اندر شناخت
که چون خواستی دیو برداشتی
ز هامون به گردون بر افراشتی
چو خورشید تابان میان هوا
نشسته برو شاه فرمان روا
جهان انجمن شد بر آن تخت اوی
شگفتی فرو ماند از بخت اوی
به جمشید بر گوهر افشاندند
مر آن روز را روز نو خواندند
سر سال نو هرمز فوردین
بر آسوده رنج تن , دل ز کین
بزرگان به شادی بیاراستند
می جام و رامشگران خواستند
چنین جشن فرخنده از آن روزگار
به ما ماند از آن خسروان یادگار
همچنین بنا به روایت سنتی در دوران طلایی جمشید ؛ سرما و طوفان طاقت فرسایی ایرانویچ را فرا می گرفت و هنگام بهار جمشید بر تختی که در بلندی قرار داشت رو به سوی مشرق می نشست و چون آفتاب از شرق بر تخت و تاج جمشید می تابید,تشعشع آن بر اطراف منعکس می شد و به دلیل برابر شدن روز و شب از سرما کاسته می شد و طبیعت جوان و تازه می شد و زمین یخ زده از خواب زمستانی بیدار می شد درختان سر سبز میزبان بلبلان و پرندگان می شد به همین سبب ایرانیان آغاز سال نو , روزی که همه دلها از کینه ها و دشمنی ها فارغ می شد را جشن گرفته و به شادی و پایکوبی و خوشی می پرداختند .
حکیم عمر خیام در این باره می گوید:
“سبب نام نهادن نوروز از آن است که آفتاب در هر 365 شبانه روز و ربعی به اول حمل باز آید و چون جمشید آن روز را دریافت نوروز نام نهاد و جشن بزرگی برپا کرد و مردم نیز از وی پیروی نمودند”
در روزگاران گذشته نوروز به دو قسم بود یکی نوروز عامه یا کوچک و دیگری نوروز بزرگ یا خاصه
نوروز بزرگ یا عامه:
اولین روز از فروردین ماه آغاز سال نو بود و بهترین ساعت آن هنگام بهار که خداوند یکتا 7 اختر را به گردش در آورده وجهان و جهانیان (حضرت آدم (ع)) را آفریده در این روز حضرت سلیمان انگشتر خود را پیدا می کند و جمشید خواسته مردمان را برآورده می نماید .
نوروز کوچک یا خاصه :
نام دیگر نوروز ملک(malek) بود که از 6 فروردین ماه شروع می شود بنا به روایات سنتی در چنین روزی خدای یکتا کیومرث , مشیه و مشیانه(آدم و حوا) را آفرید .
همچنین جمشید بر تخت می نشیند و آیین هایی همچون غسل کردن در آب پاکیزه و شکرگذاری خداوند متعال را بجای می آورد زندانیان را عفو می نماید و سپس به شادی خود می پردازد , در این روز هوشنگ یکی از پادشاهان پیشدادی و کیخسرو پادشاه کیانی متولد می شوند ؛علاوه بر آن در چنین روزی تهمورث بر اهریمن غلبه میکند و پیروز می شود , در همین روز فریدون فرمانروای هفت اقلیم ,کشور را میان فرزنان خود(ایرج,تور,سلم) تقسیم می کند, افراسیاب کشته می شود و لهراسب به تاج و تخت می رسد و زرتشت پیغمبر ایرانی زاده می شود .
ابوریحان بیرونی در این زمینه می گوید “زرتشت در این روز کام یافت به همپرسگی با خداوند و نیز روزی است که برای خاکیان خوشبختی پخش می کنند و به دین شیوه ایرانیان این روز را روز امید نامیدند و نیز نخستین کس که نوروز کوچک و بزرگ را یکی کرد هرمز پسرشاپور اردشیر بابکان بود .”
بطور کلی نوروز از سه دیدگاه نجومی , ملی و دینی مورد بررسی است و آنچه هم اکنون مورد توجه است پیدایش نوروز را به چه کسی نسبت می دهند که از دیدگاه ملی و تاریخی آنرا منسوب به جمشید میکنند و از دیدگاه نجومی زمانی است که اعتدال بهاری صورت میگیرد و آغاز بهار است یعنی خورشید بر رو خط استوا قرار دارد و از دیدگاه دینی اینکه ماه فروردین را به فرشی های مقدس می دانند و این که از نظر پارسیان در این روزآفرینش آغاز می شود و جهان هستی پیدا میکند.
برپایی جشن نوروز آداب و آیین های گوناگونی بهمراه داشت که یکی ازاعتقادات سنتی این بود , از ایزدان و خدایان باروری زمین درخواست می کردند تا به موقع باران ببارد و محصولات فراوانی در سال جدید به همراه داشته باشند ,در میان فنیقی ها با پایان رسیدن زمستان و آغازبهارجشنهایی برای الهه آدونیس برپا می کردند و در گلدانها سبزه می کاشتند که به باغهای آدونیس معروف بود دو هفته بعد از نوروز سبزه ها را در آب روان می انداختند تا باروری زمین و رشد گیاهان را از الهه آدونیس را خواستار باشند بعد از فنیقی ها در میان یونانیان و مهاجرنشینان یونانی در مدیترانه متداول بود که نمونه بارز آن در ایران نیز مشاهده می کنیم با این تفاوت که سبزه به آب انداختن را به سیاوش نسبت میدهند و هدفشان از انجام این کار به یاد داشتن مرگ سیاوش می باشد که امروزنیز برخی از افراد استان فارس و کهگلویه نیز سبزه را به آب می اندازند.
ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید و برای ما نظرات خود را بنویسید.
